02.09.2019 13:03

OGRANICZNIKI PRZEPIĘĆ - CZY TO KONIECZNOŚĆ W TWOIM DOMU?

Zazwyczaj podczas burzy, na skutek wyładowań atmosferycznych, może dojść do zniszczenia drogich urządzeń elektrycznych: telewizorów, komputerów, pralek czy innych sprzętów domowych. Skutkiem jest oddawanie naszych urządzeń do serwisów naprawczych, które są zasypane zleceniami związanymi z burzami. Okazuje się też, że koszty naprawy są bardzo wysokie. Dlatego warto pomyśleć wcześniej o zabezpieczaniu sprzętu przed potężną mocą piorunów.

PRZEPIĘCIA - POWSTAWANIE
Współcześnie sprzęty RTV i AGD, wyposażone w coraz bardziej skomplikowaną elektronikę, są coraz bardziej wrażliwe na zakłócenia, a w szczególności na przepięcia - nagłe i krótkotrwałe wzrosty napięcia zasilającego. Zjawisko to wywoływane jest uszkodzeniem układów elektrycznych, przerwaniem pracy komputerów, niewłaściwą pracą układów sterujących, zerowaniem pamięci układów cyfrowych, ale także różnorakimi błędami w transmisji informacji.

INSTALACJE - ŹRÓDŁA PRZEPIĘCIA
Źródeł przepięcia w instalacji elektrycznej może być kilka. Jednym z nich z pewnością są wyładowania atmosferyczne bezpośrednio w linię zasilającą lub w budynek lub w element instalacji zewnętrznej, takie jak monitoring, klimatyzacja, oświetlenie czy sterowane bramy. Jednak źródłem przepięć mogą być także wyładowania atmosferyczne w sąsiednie obiekty, a nawet w odległe linie zasilające oddalone nawet o 2 kilometry. Ważne znaczenie mają także przepięcia komutacyjne. Chodzi w nich o operacje łączeniowe w czasie obsługi niektórych maszyn przemysłowych. Wtedy źródła przepięć mogą stanowić urządzenia, do których należą nawrotne napędy elektryczne, piece indukcyjne, silniki oraz spawarki. Można wysnuć wniosek, że nasze bezpieczeństwo zależy od naszych sąsiadów.

Dobry elektryk to podstawa podczas montażu odgromników i nie tylko

Mimo stałego rozwoju technologicznego, nadal nie opracowano systemu zapewniającego stuprocentowe bezpieczeństwo dla naszego domowego sprzętu. Inną sprawą jest to, że tego rodzaju zagrożenia można zminimalizować i łagodzić. Do tego celu służą urządzenia zwane ogranicznikami.

OGRANICZNIKI PRZEPIĘĆ - CO TO TAKIEGO?
Ograniczniki przepięć (SPD) to aparaty stosowane w instalacjach elektrycznych do ochrony przeciwprzepięciowej. Buduje się je na bazie warystorów lub/i iskierników.

SCHEMATY ELEKTRYCZNE - SYMBOLE
Ochrona przeciwprzepięciowa musi być wykonana jako kaskadowa - wielostopniowa, żeby była w miarę skuteczna. Podczas zasilania obiektów stosuje się trójstopniowy system ochrony przeciwprzepięciowej. Są to ograniczniki typu 1, 2 i 3. Wszystkie rodzaje ochronników muszą być zamontowane kaskadowo, ponieważ to jedyna forma ochrony przeciwprzepięciowej. Ochronniki dalszych stopni, które nie są poprzedzone tymi wcześniejszymi, nie będą w stanie wyeliminować obciążeń, jakim bezpieczniki i odgromniki podlegają podczas przepływu prądów piorunowych. Brakujący stopień poprzedzający powoduje zniszczenie tego następnego.

OCHRONNIKI PRZECIWPRZEPIĘCIOWE - GDZIE MONTOWAĆ?
Nie istnieją jednoznaczne przepisy dotyczące rozlokowania odgromników w Polsce, jeśli chodzi o obiekty budowlane. Dodatkowo, normy i postanowienia w tym zakresie są niejasne i ogólnikowe mówiące wyłącznie o tym, że odgromniki instalować należy w pobliżu złącza instalacji albo w rozdzielnicy głównej możliwie najbliżej złącza. Jednak i to zadanie nie jest tak proste, ponieważ dostawcy energii ograniczają dostępność do miejsc, w których można by umieścić ochronnik. Chcą oni bowiem uniknąć problemów związanych między innymi z odpowiedzialnością za ich stan techniczny.

OCHRONNIKI PRZEPIĘCIOWE - BUDOWA
Jednofazowy, standardowy ochronnik zbudowany jest z dwóch elementów - podstawy oraz wkładki, która zawiera element zabezpieczający. Ta wkładka jest elementem wymiennym. Posiada wskaźnik, który określa jej sprawność. Jeśli jest uszkodzona, sygnalizuje się pojawieniem czerwonego pola w okienku. W tej sytuacji konieczna jest jej niezwłoczna wymiana. Jeśli natomiast stan odgromników nie jest kontrolowany, to po burzy, należy dobrze sprawdzić stan ochronników.

OCHRONNIKI W DOMU - JAKIE WYBRAĆ I JAK JE PODŁĄCZYĆ DO INSTALACJI?
Na te pytania nie można udzielić jednej odpowiedzi. Bowiem każdy dom, mieszkanie jest inne, tak jak inne są uwarunkowania techniczne i umieszczenie poszczególnych elementów instalacji.

Do odpowiedniego zamontowania ochronnika potrzebne jest wsparcie profesjonalnego elektryka.

Zamontowanie nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Należy uwzględnić całość zagadnień ochrony - wybór urządzenia odgromowego, dobór konkretnego modelu czy zarządzanie ryzykiem.

OCHRONNIKI PRZECIWPRZEPIĘCIOWE - INSTALOWAĆ CZY NIE?
Jak już wcześniej zostało napisane - producenci i dystrybutorzy sprzętu zalecają instalację odgromników, natomiast inwestorzy i instalatorzy mają mocno podzielone zdania.

Przede wszystkim, znajomość tego typu problematyki jest niska. Trudno jest znaleźć dobrego specjalistę, który posiada najświeższą wiedzę z zakresu elektryki. Dlatego należy starannie dobrać osobę, która zajmie się montażem odgromników.

Jednak należy pamiętać, że tematyka jest trudna, także pod względem technicznym. Trzeba wiedzieć, jaka odległość powinna występować pomiędzy stopniami, aby koordynacja zabezpieczeń działała prawidłowo. Niewielu specjalistów potrafi wyliczyć niezbędny przekrój przewodów odprowadzających ani wkładek dobezpieczeń.

Wytrzymałość ochronników także pozostawia wiele do życzenia. Według badań, tylko co czwarty odgromnik wytrzymał parametry deklarowane przez producentów. Największą wadą jest to, że okazują się one bezwartościowe, ponadto podczas wyładowania atmosferycznego mogą stwarzać zagrożenie pożarowe.

Podstawowa i najważniejsza informacja, która wynika z artykułu, to taka, aby troszczyć się o sprzęty domowe już na etapie projektowania i budowy domu. Wtedy spełnienie wymagań technicznych, które zwiększa prawdopodobieństwo skuteczności ochrony przeciwprzepięciowej, jest o wiele prostsze.

Artykuł powstał we współpracy z elektrykiem Wojciechem Popławskim z Warszawy.